در مطالعات آبخیزداری فرسایش و رسوب از اهمیت زیادی برخوردار است. مقدار رسوب حاصل از فرسایش در حوزه های آبخیز مختلف متفاوت است. رسوب حوزه های آبخیز تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند اقلیم، پستی و بلندی و فعالیت های انسانی است. مطالعه حاضر با هدف ارائه رابطه ریاضی بین نسبت تحویل رسوب و خصوصیات حوضه ای در حوزه های آبخیز قهرود و حوزه آبخیز Z4 زواریان که دارای اقالیم و رژیم های بارشی و الگوهای کاربری اراضی و شرایط اقتصادی-اجتماعی متفاوتی هستند صورت می گیرد که در آن با استفاده از روشهای مرسوم برآورد میزان فرسایش و رسوب از قبیل روشهای EPM و MPSIAC در منطقه مطالعاتی اقدام گردید، در ادامه نسبت تحویل رسوب در هر زیرحوضه تعیین و رابطه ریاضی بین نسبت تحویل رسوب و خصوصیات حوضه ای مشخص گردید. در این مطالعه ارتباط آماری بین تعداد 32 متغیر مختلف فیزیوگرافی، کاربری اراضی و اقلیمی-هیدرولوژیکی به عنوان متغیرهای مستقل و متغیر SDR به عنوان عامل وابسته بررسی گردید. نتایج نشان داد از بین عوامل برگزیده 9 گانه مستقل، عوامل فیزیوگرافی، قطر دایره همسطح، مجموع طول آبراهه ها، شیب وزنی آبراهه اصلی دارای مهمترین نقش در میزان نسبت تحویل رسوب (SDR) می باشند. در ادامه جهت ارزیابی میزان دقت و کارایی مدل در پیش بینی مقادیر SDR اقدام به پیاده سازی آن در یک حوزه آبخیز دیگر به نام حسین آباد نیزار گردید که رابطه همبستگی آماری مناسب بین میزان SDR در زیرحوزه های آبخیز حسین آباد نیزار با استفاده از روشهای تجربی EPM و MPSIAC و مقادیر SDR پیش بینی شده توسط مدل رگرسیونی بدست آمده در تحقیق حاضر بیانگر کارآیی و دقت قابل قبول مدل و در نتیجه اطمینان در بکارگیری آن در مناطق مجاور و در کل ناحیه ایران مرکزی-غربی و پیشکوه های داخلی زاگرس و البرز است.

به علت ته نشینی مواد رسوبی، به طور معمول رسوب حاصل از یک حوضه آبخیز، کمتر از فرسایش سطح خاک های آن حوضه است. نسبت رسوب خارج شده از خروجی یک حوضه آبخیز به فرسایش کل داخل آن نسبت رسوب دهی (SDR) نامیده می شود. از آنجا که رابطه بین کنده شدن و انتقال ذرات خاک برای واقعه های بارندگی خطی نیست، شبیه سازی نسبت رسوب دهی در مورد بارندگی های مستقل با استفاده از مدل ANSWERS در مورد یک حوضه آبخیز کوچک کشاورزی (با وسعت 3.62 هکتار و میانگین شیب %2.6) تحت شرایط آیش واقع در جنوب ایران انجام شد. داده های سیلاب و رسوب مربوط به بارش های مستقل برای سالهای 1997-1994 (1376-1373) تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که مقدار SDR با رطوبت اولیه خاک، بیشترین غلظت ذرات معلق روان آب، و متوسط شدت بارندگی وابسته است (P=0.001). از آن جایی که انتظار می رود کل حجم رواناب حاصل از یک بارندگی مستقل، سهم قابل توجهی در فرسایش خاک و SDR داشته باشد، اثر این عامل در هر واقعه بارندگی نیز بررسی شد. تحلیل مراحل بعدی رگرسیون گام به گام ضریب همبستگی بالاتری نشان داد (R2=0.90)، اما سطح معنی دار بالاتری نیز برای ورود حجم روان آب به معادله به دست آمد (a³0.53) به طوری که، ورود حجم روان آب به عنوان یک متغیر جدید در معادله، مدل رگرسیونی را به طرف یک مدل مصنوعی سوق می دهد. به هر حال رابطه بین نسبت رسوب دهی و ویژگی های هیدرولوژی حوضه مورد مطالعه نشان دهنده وضعیت فرسایش خاک در منطقه است. برای سایر آبخیزها با اندازه، نوع خاک و ویژگی های شیب مختلف تحقیقات بیشتری لازم است تا رابطه بین SDR و عوامل مرتبط با هیدرولوژی حوضه های آبخیز در شرایط اقلیمی متفاوت به دست آید. با توجه به شرایط این حوضه آبخیز، میانگین SDR برابر با %54.7 به دست آمد، که می توان این ضریب را برای برآورد مقادیر فرسایش و رسوب حوضه های آبخیز به کار برد.

مقدمه فرسایش خاک، به طور خاص و تخریب خاک، به طور عام در نتیجه فعالیت انسان، امروزه به عنوان یک معضل اجتماعی مطرح بوده و نقش عامل انسانی در پیدایش و تسریع روند تخریب خاک در بسیاری از مناطق روشن شده است. دستیابی به آمار و اطلاعات دقیق در مورد میزان فرسایش خاک و رسوب در حوزه های آبخیز به منظور اجرای برنامه های حفاظت خاک و تعیین روش های مبارزه با فرسایش خاک و کاهش تولید رسوب ضروری است. به دلیل کمبود آمار در زمینه فرسایش خاک و تولید رسوب در بسیاری از حوزه های آبخیز کشور، به کارگیری روش های تجربی مناسب برای برآورد فرسایش، رسوب دهی و به ویژه نسبت تحویل رسوب اجتناب ناپذیر است.   مواد و روش بدین منظور در پژوهش حاضر از مدل های برآورد نسبت تحویل رسوب شامل مدل های تجربی مبتنی بر متغیرهای زودیافت و سه مدل SATEEC، InVEST و WaTEM/SEDEM در حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان در غرب ایران استفاده شد. مدل WaTEM/SEDEM در بخش WaTEM برای برآورد فرسایش خاک مبتنی بر مدل RUSLE و در بخش SEDEM مبتنی بر عملکرد عوامل فیزیکی مؤثر در رابطه انتقال رسوب است. در بسیاری از منابع از روش سزیم-137 به عنوان تنها روش موجود و قابل اعتماد برای اندازه گیری اجزای بودجه رسوب شامل فرسایش کل، رسوب گذاری کل، فرسایش خالص (رسوب دهی) و نسبت تحویل رسوب به ویژه در مقیاس دامنه و زیرحوزه آبخیز یاد شده است. برای ارزیابی مدل های مورداستفاده، از نتایج محاسبه نسبت تحویل رسوب در روش سزیم-137 حاصل پژوهش های قبلی استفاده شد که برای کل حوزه آبخیز و متوسط 15 زیرحوزه آبخیز به ترتیب برابر 25.61 و 58.94 درصد است و صحت آن با استفاده از داده های رسوب مشاهداتی در خروجی حوزه آبخیز مورد تأیید قرار گرفته است.   نتایج و بحث از بین مدل های بررسی شده برای برآورد نسبت تحویل رسوب، مدل های Renfro and Waldo (1983)، Williams and Brendt (1962)، Roehl (1962)، با بارش مازاد یک ساعت، Walling (1983)، Ferro (1995)، Vanoni (1975) و USDA (1972)، در مقیاس کل حوزه آبخیز و مدل های Renfro (1975)، USDA (1972)، USDA-SCS (1979)، SATEEC and Roehl (1962)، با بارش مازاد یک ساعت در مقیاس زیرحوزه آبخیز نزدیک ترین برآوردها را به روش سزیم-137 با در نظر گرفتن خطای 10± درصد داشتند و به عنوان مدل های مناسب برای برآورد نسبت تحویل رسوب در حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان انتخاب شدند. همچنین، این مدل ها می توانند برای برآورد نسبت تحویل رسوب در حوزه های آبخیز مشابه با حوزه آبخیز معرف-زوجی خامسان نیز مورداستفاده قرار داده شوند.   نتیجه گیری در مقیاس زیرحوزه آبخیزها برآوردهای معادلات مبتنی بر متغیرهای زودیافت جز روش Roehl (1962)-بارش مازاد 0.1 ساعت به طور معنی داری کمتر از مدل SATEEC بوده، از طرفی برآوردهای تمام روش های مذکور به جز روش  Roehl (1962) بارش مازاد 0.1 ساعت به طور معنی داری بیشتر از مدل WaTEM/SEDEM و InVEST بود. این موضوع بر اهمیت در نظر گرفتن شرایط بارش مازاد برای برآورد نسبت تحویل رسوب در معادلات ارائه شده توسط Roehl تأکید دارد. همچنین، در مقیاس کل آبخیز نیز برآوردهای معادلات مبتنی بر متغیرهای زودیافت به جز روش Mutchler and Bowie (1975)، کمتر از نتایج مدل SATEEC بود. اختلاف زیاد عملکرد روش های مورد بررسی در دو مقیاس زیرحوزه آبخیز و کل حوزه آبخیز ناشی از اثر انکارناپذیر دشت میانی حوزه آبخیز خامسان در کاهش شدید انتقال رسوب زیرحوزه آبخیزها تا خروجی کل حوزه آبخیز بوده است.

در این پژوهش نرخ تولید بار رسوبی مجموع در حوضه آبریز سد شیرین دره به روش های هیدرولوژیکی، UNESCO و FSM تخمین زده شد. مقایسه مجموع حجم رسوباتی که از زمان احداث سد تا کنون (سال 1400) در مخزن آن ته نشین شده است (Mm3 17) با نتایج حاصل از این سه روش نشان داد که روش هیدرولوژیکی با برآورد بار رسوبی به میزان m3/year1158000 مناسب ترین، و روش FSM با نرخ تخمین زده شده m3/year5565000 نامناسب ترین روش تخمین بار رسوبی در این حوضه می باشد. شدت فرسایش سالانه براساس روش EPM مقدار m3/year1426300 به دست آمد و براساس نرخ تولید رسوبات از زمان احداث سد تا کنون، نسبت تحویل رسوب واقعی برابر با 78/0 محاسبه شد. نسبت تحویل رسوب پیش بینی شده براساس نتایج حاصل از روش EPM و سه روش تخمین بار مجموع رسوبی، به همراه برخی مدل های تجربی تخمین نسبت تحویل رسوب محاسبه شد. نتایج واسنجی نشان داد روش هیدرولوژیکی و مدل تجربی که در آن از شیب به عنوان عامل اصلی در تعیین نسبت تحویل رسوب استفاده می شود، با داشتن بیشترین مقدار دقت و کم ترین خطا مناسب ترین روش ها می باشند.

در حوزه های آبخیز نه تنها منابع تولید رسوب وجود دارد بلکه مناطقی هم هستند که انباشت رسوبات در آنجا صورت می گیرد. به عبارت دیگر کلیه مواد فرسایش یافته به شکل رسوبات از حوزه های آبخیز خارج نشده بلکه مقادیری از آن در قسمتهای مختلف آبخیز انباشته می شود. درصدی از فرسایش کل که به خارج از حوزه آبخیز حمل می شود.نسبت تحویل رسوبات نامیده می شود. ضریب تحویل رسوبات در برنامه ریزی و اولویت بندی زیر حوزه های آبخیزها، تهیه طرحهای آبخیزداری و به خصوص در مطالعات رسوبگذاری مخازن سدها از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تدوین استراتژی کنترل رسوب تنها با شناخت عوامل موثر بر آن امکان پذیر است. این عوامل شامل فیزیوگرافی، اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، رواناب سطحی و به طور کلی خصوصیات فیزیکی حوزه آبخیز می باشد. این تحقیق با هدف برآورد و واسنجی ضریب رسوبدهی حاصل از روشهای تجربی موجود، تعیین همبستگی بین خصوصیات فیزیکی و ضریب رسوبدهی، و بالاخره پیشنهاد یک روش مناسب برآورد ضریب تحویل رسوب برای استان آذربایجان غربی انجام یافت. نتایج بررسیها نشان داد که بین مقادیر ضریب رسوبدهی محاسبه و برآورد شده همبستگی معنی داری وجود ندارد. لذا یک مدل رگرسیونی با توجه به شرایط منطقه تهیه شد که دارای ضریب همبستگی 0.995 در سطح 0.01 می باشد. این مدل بر اساس رابطه بین نسبت تحویل رسوب و دو عامل محیط و نسبت انشعاب حوزه های آبخیز استوار می باشد.

استفاده از نسبت تحویل رسوب در حوزه های آبخیز به منظور تبدیل مقادیر اندازه گیری و یا تخمینی رسوب به فرسایش خاک برای متخصصان حفاظت خاک و آب ضروری است. حال آن که عملکرد کلیه مدل های موجود و استناد به نتایج به دست آمده از آنها به دلیل تفاوت در فرآیند فرسایش خاک و تولید رسوب در آبخیز محل تهیه آنها همواره سوال برانگیز بوده است. از این رو، در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده تا از طریق اندازه گیری مقدار فرسایش خاک و تولید رسوب 11 رگبار مطالعاتی، مقدار دقیق نسبت تحویل رسوب تعیین، و ارتباط آن با عوامل مختلف اقلیمی و هیدرولوژیکی در حوزه آبخیز چهل گزی سد قشلاق مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده از مدل سازی، دلالت بر امکان برآورد مناسب نسبت تحویل رسوب با استفاده از متغیرهای دبی اوج، حجم روان آب و عامل فرسایندگی با ضریب تعیین و خطای نسبی به ترتیب حدود 98 و 33 درصد داشته است. هم چنین نتایج آزمون t جفتی نبود اختلاف معنی دار بین مقادیر مشاهده ای و تخمینی نسبت تحویل رسوب را تایید نمود.

فرسایش آبی در مقیاس جهانی به دلیل وسعت جغرافیایی و اثرات محیط زیستی آن از مهم ترین چالش های تخریب زمین است. در این راستا، تدوین روش ها و راهبردهای مدیریت حوضه ها و طراحی برنامه های حفاظت خاک مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. شناسایی مناطق اصلی تولید رسوب و هم چنین برآورد نسبت تحویل رسوب نقش به سزایی در تدوین این راهبردها دارد. هدف از تحقیق حاضر برآورد فرسایش خاک و نسبت تحویل رسوب با استفاده از اصلاح شده معادله جهانی فرسایش خاک (RUSLE) در پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه است. برای این منظور سه حوضة کوچک به همراه کرت های فرسایشی موجود در آن ها انتخاب شد. سپس، 24 واقعه بارش مربوط به دو دورة 85-1388 و 96-1398 به همراه داده های متناظر رواناب و رسوب در حوضه ها و کرت ها ثبت شد. سپس با جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، مدل RUSLE اجرا و با داده های مشاهداتی کرت ها مقایسه شد. در ادامه با اصلاح مدل RUSLE و داده های مشاهداتی رسوب دهی حوضه های مورد مطالعه، مقدار نسبت تحویل رسوب برآورد شد. یافته ها حاکی از آن است که برآورد های مدل RUSLE از وضعیت فرسایش و رسوب با نتایج داده های کرت های فرسایشی تطابق نداشت. اما پس از اعمال ضریب اصلاحی، این مدل توانست میزان متوسط فرسایش کل دوره را با خطای بین 2 الی 17 درصد برآورد نماید که در دامنة قابل قبول مدل سازی فرسایش خاک است. نسبت تحویل رسوب برای حوضه های E1، E4 و E6 به ترتیب 42/2، 41/5 و 39/7 درصد به دست آمد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از مدل اصلاح شده RUSLE امکان برآورد متوسط فرسایش خاک منطقه و هم چنین تخمین نسبت تحویل رسوب وجود دارد. بنابراین، می توان در برنامه های اجرایی در مناطق مشابه از این رویکرد استفاده نمود.

اندازه گیری مقدار بار کف رودخانه ها با مسایل و مشکلات زیادی روبرو است. به این دلیل معمولا مقدار بار کف را بصورت درصدی از بار معلق در نظر می گیرند. این نسبت بسیار متغیر بوده و لازم است با اندازه گیری های واقعی حدود آنرا در هر شرایطی تعیین نمایند. یکی از روشهای پیشنهاد شده برای این منظور بررسی رسوبگذاری مخازن می باشد که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا حجم رسوبگذاری سه ساله در یک مخزن فصلی به ظرفیت حدود 800 هزار متر مکعب واقع در مسیر رودخانه چمرود کاشان از طریق نقشه برداری و عمق یابی معین شد. براساس وزن مخصوص ظاهری و با فرض دلتا به عنوان بار کف و رسوبات ریز دانه دریاچه ای به عنوان بار معلق (با لحاظ حجم ترک و شکاف ایجاد شده در رسوبات خشک)، نسبت بار کف به معلق معادل 31 درصد برآورد شد. در مرحله بعد منحنی های دانه بندی رسوبات دلتایی و دریاچه ای به دو روش مورد بررسی دقیقتر قرار گرفت و با کسر ذرات مرزی از اولی و اضافه کردن آن به دومی و بالعکس سعی گردید میزان برآورد اصلاح شود که در یک مورد نتایج تغییر کرد. با توجه به اطلاعات ذیقیمت بدست آمده، استفاده از این روش در مخازن فصلی و دائمی توصیه می شود.

در ایران بر اساس نتایج تحقیقات به عمل آمده در بسیاری از موارد، اختلاف نسبی بین مقادیر فرسایش و رسوب برآورد شده توسط مدل EPM با مقادیر رسوب اندازه گیری شده بیشتر از 10 درصد گزارش شده است. در تحقیق حاضر اقدام به بررسی 13 روش برآورد نسبت تحویل رسوب، جهت مقایسه با روش محاسبه آن در مدل EPM جهت ارتقاء دقت مدل در دو حوضه آبخیز خمین و مزلقان واقع در استان مرکزی شده است، نتایج تحقیق نشان دهنده این است که روش مو و منگ (1977) و روش روئل (1977) به ترتیب با داشتن حداقل اختلاف نسبی در حوضه های آبخیز خمین و مزلقان، مناسب ترین روش ها هستند. بر این اساس توصیه می شود از روش محاسبه نسبت تحویل رسوب مو و منگ (1977)، در حوضه های آبخیز خشک و از روش روئل (1977)، در حوضه های آبخیز نیمه خشک ایران در صورت بکارگیری مدل EPM استفاده شود.

مقدمه امروزه فرسایش خاک به عنوان یکی از بزرگ ترین مشکلات زیست ­محیطی و اجتماعی-اقتصادی معاصر شناخته شده است. زیرا بر کشاورزی، منابع طبیعی، محیط­زیست و اقتصاد اجتماعی تأثیر می­گذارد. هرچند که در کشورهای مختلف برای معکوس کردن اثرات نامطلوب فرسایش خاک اقدامات مؤثری در مقیاس وسیع انجام شده، اما همچنان نرخ فرسایش خاک در مقیاس جهانی بسیار نگران کننده است. به عنوان مثال، برآورد شده است که سالانه در مقیاس جهانی نزدیک به 75 میلیارد تن خاک سطحی در اثر فرسایش از بین می ­رود. نتایج مطالعات در ایران نیز حکایت از نرخ بالای فرسایش خاک دارند. اندازه­ گیری­ ها و برآورد نشان می ­دهد که مقدار فرسایش آبی در ایران بین 1 تا 4 میلیارد تن در سال می­ باشد. لذا، تلاش­ ها برای کاهش فرسایش خاک باید بیش از پیش ادامه داشته باشد. در این راستا، تعیین کمیت و هم چنین شناسایی توزیع مکانی مناطق تلفات خاک و رسوبات برای ارائه اطلاعات به روز برای سیاست­گذاران و کارشناسان جهت ابداع راهبردهای مؤثر حفاظت آب و خاک و کاهش پیامدهای نامطلوب فرسایش بسیار ضروری است. در این خصوص، استان خوزستان به دلیل میزبانی از چندین رودخانه بزرگ کشور از جمله کارون، کرخه، دز و جراحی-زهره و همچنین حساسیت زیاد خاک­ های این مناطق به فرسایش از جایگاه خاصی در مطالعات فرسایش و مدیریت رسوب برخوردار است. مواد و روش ­ها منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر، حوزه آبخیز رودزرد با مختصات در جنوب غربی ایران و شرق استان خوزستان قرار دارد که از جنوب به شهرستان رامهرمز و از شمال به شهرستان ایذه منتهی می­ شود. متوسط سالانه بارندگی حوزه آبخیز مطالعاتی 500 میلی­متر و دبی متوسط سالانه آن معادل 69/3 مترمکعب بر ثانیه گزارش شده است. جنگل، مرتع و کشاورزی کاربری­ های اصلی در منطقه هستند که به ترتیب 35، 30 و 35 درصد حوزه آبخیز را اشغال کرده ­اند. به منظور انجام پژوهش حاضر، داده­ های بارندگی از ایستگاه ­های داخل و خارج حوزه طی یک دوره زمانی 15 ساله (2005 تا 2019) به صورت روزانه از اداره کل هواشناسی استان خوزستان تهیه شد. همچنین داده ­های رواناب و رسوب ایستگاه ­های هیدرومتری از سازمان کل آب و برق خوزستان تهیه شد. داده های مدل رقومی ارتفاع 30 متر و تصاویر ماهواره­ای لندست 7 نیز از سایت سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا بدست آمد. در این راستا، از تصاویر ماهواره­ای برای محاسبه عامل پوشش گیاهی استفاده شد. همچنین اطلاعات خاک شناسی از طریق نمونه برداری و مطالعات قبلی گردآوری و استفاده شد. در نهایت مقدار فرسایش در حوزه آبخیز مورد مطالعه توسط مدل RUSLE محاسبه شد. مقدار رسوب و نسبت تحویل رسوب نیز با استفاده از مدل SEDD برآورد شد. نتایج و بحث عامل فرسایندگی باران و عامل توپوگرافی به ترتیب با میانگین 1/10 (مگاژول در میلی­متر بر هکتار در ساعت در سال) و 3/9 مؤثرترین عوامل تأثیرگذار بر فرسایش خاک هستند. فاکتور فرسایش­ پذیری خاک بین 023/0و 034/0 با میانگین 028/0 تعیین شد. فاکتور پوشش گیاهی نیز بین 14/0 تا 27/0 با میانگین 19/0 متغیر بود. در نهایت بر اساس عوامل­ پنج گانه میانگین سالانه فرسایش خاک در منطقه بر اساس مدل RUSLE 2/7 تن در هکتار در سال به­دست آمد. آنالیز نتایج نشان داد که بیشترین مقدار فرسایش خاک در مناطق جنگلی با شیب تند بدست آمد و مراتع و اراضی کشاورزی به ترتیب در رتبه دوم و سوم فرسایش قرار گرفتند. علت زیاد بودن نرخ فرسایش در مناطق جنگلی شیب بالای 50 درصد در این مناطق است. بر اساس منحنی سنجه رسوب، میانگین سالانه تولید رسوب کل حوزه برابر با 210000 تن در سال محاسبه شد که با در نظر گرفتن مساحت حوزه، معادل 45/2 تن در هکتار در سال است. میانگین نسبت تحویل رسوب حوزه نیز بر اساس متوسط فرسایش و رسوب، برابر با 34 درصد برآورد شده است. همچنین نتایج مدل SEDD نشان داد که نسبت تحویل رسوب در کل حوزه بین 0 و 99/0 متغیر بود و بیشترین مقدار آن در ارتباط با نواحی مجاور آبراهه ­ها بدست آمد. بررسی­ های بیشتر نشان داد که بیشترین نسبت تحویل رسوب مربوط به اراضی جنگلی و مراتع است. زیرا این دو کاربری عمدتاً در اراضی شیبدار قرار دارند. در مقابل کمترین نسبت تحویل رسوب به دلیل شیب کم به اراضی زراعی مربوط بود. نتیجه ­گیری نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از مدل ­های شبیه ­ساز با ورودی­های اندک و سهل الوصول مانند مدل RUSLE و SEDD کارایی قابل­ قبولی در برآورد مقدار فرسایش و رسوب به ویژه در حوزه ­های بزرگ که با محدودیت و کمبود داده مواجه هستند، داشته باشد. در همین راستا، عامل پستی و بلندی مهمترین عامل فرسایش و انتقال رسوب در حوزه آبخیز مورد مطالعه تشخیص داده شد، به طوری که بیشترین نرخ فرسایش و رسوب در اراضی جنگلی با شیب بالای 50 درصد بدست آمد و کم­ترین میزان فرسایش نیز مربوط به اراضی زراعی با شیب کم بوده است. در همین راستا، اگرچه استفاده از مدل ­های تجربی برآورد فرسایش و رسوب مانند RUSLE و SEDD به­ منظور ارزیابی فرسایش خاک و رسوب در حوزه های آبخیز رایج است، اما دقت نتایج به دست آمده از آن ها اغلب به دلیل عدم وجود داده ­های واقعی فرسایش و رسوب در اکثر حوزه ­های آبخیز کشور مبهم است.   از این رو، پیشنهاد می­ شود دقت و اعتبار نتایج مدل  SEDD به عنوان مدلی با ورودی­ های کم و قابل دسترس در چندین حوزه آبخیز در نقاط مختلف کشور به ­­ویژه­ حوزه­ های آبخیز معرف که دارای بانک داده­ای مناسبی هستند و یا از طریق روش ­های دیگر مانند سزیم 137 بررسی و مورد استفاده قرار گیرند.